Detrás do primeiro nicho, están os dos nenos, que andan a falar entre eles, e lles poñen moito medo aos da aldea.
-Seica non sabes que facer, pois vaite retirando, que as cousas están así e agora, non é momento de choros
-Meu pai, eu non pensei...
-Ti... que cabrón? Mira ao teu redor se podes!
E cun látego na face deixouno alí diante do cemiterio, esperando que chegase o Andrés. Mais antes del, veu a Laura e soltoulles unha labazada a cadanseu. Ao Andrés por facerlle caso ao Antón, e ao fillo do Lisboao por retalo a tirarse dende a rocha do Cego.
-Estívovos ben!
-Veña ho´
-Vai ser que algúns aprendemos algo despois de mortos...!
Espetoulles o Xaquín e virou cara ao seu cadaleito, para non volver falarlles máis, segundo diría logo o Xosé, antes do xuízo final. Data que inda non coñecían e, que non parecía llela ían concretar de momento. Mentres isto ocorría, a Lola aparecéuselles para pedirlle ao Antón que no día seguinte, a deixase durmir que cada día andaba máis esgotada.
-Non amoles!
E con iso, pechoulle a boca aos dous, a pesar de que o Andrés levaba xa un intre sen falar.
.......................................................................................................................................
De tódolos lugares para estabelecérense non había ningún mellor que aquel, algo húmido pola airexa do mar, pero cheíño de fiestras cara a auga e o ceo. Daba tanto gusto, que a algún lle deu por emprega-las canterías para facer fillos e se me apuras, incluso netos; sen teren en conta os olliños do eterno, nin respecta-lo tránsito das carnes podres. Tamén aquí, outros aproveitaban para choraren ou para berrarlle aos que odiaron en vida, agora que se lles supuña debilidade, que os ósos sen músculo non teñen puños nin son quen de agarrar coitelos.
Pero nos últimos días, dende que se mataran os fillos da Cuña, andaban a ocorrer cousas estrañas, o que facía que a xente fuxise do lugar, anoxando aos que alí residían.
Parecía que estes mozos llelas tiñan gardadas aos da aldea, e así ao cura descubríronlle nos seus namoros e a Odilia dis que a fixeron viúva antes de tempo.
O Eladio que correu cara a terra do Rial mentres vía como o pobre home dela esvaraba na horta dando contra a navalla do sacho; foi dicindo que o peor de velo alí, era a cara de espanto que se lle quedara. Así que deron en teimar que seguro que fora cousa dos da Cuña.
Segundo pensou a xente, aos nenos non lles chegaron estes castigos, senón que decidiron ir facendo xustiza a cadanseu veciño en función dos seus criterios, unhas veces acertados e outros, non tanto. Correu entón polas aldeas e a vila da comarca, a idea de que lles botaran algo peor que o mal de ollo, dende que os tres rapaces morreran afogados ao saltar dende o penedo do Cego e que, non habería descanso até que alguén fixese algo para que aqueles lles perdoasen o que fose polo que se ofenderan.
E como creron niso, buscaron entre os seus quen o merecía e, a maneira de seren perdoados. Os que tiñan conciencia levaron tódolos días flores e puxéronas en cadansúa tumba, foran ou non da familia e, ofreceron misas e favores aos seus e aos que non o eran.
Pero a situación non cambiaba, e seguían a senti-lo acoso daquelas ánimas. Tanto era o sufrimento de algúns que terminaron por marchar. Uns a Suíza, outros antes, xa estaban por Venezuela e, houbo quen, non pudendo marchar, cruzou a fronteira do concello e explicou que xa se sentía mellor, non salvado de todo, pero algo máis aliviado.
A cousa xa duraba demasiado, así que a Ramona, unha muller de Rabo de Galo, pensou en buscar unha saída á angueira que provocaban as pantasmas e decidiu falar con eles. Primeiro fíxoo suavemente, falándolles ben, logo ameazándoos co que se lle ía ocorrendo, dende mandalos ao inferno ata desterralos ao cemiterio de Cabeza de Vaca. O primeiro non lles preocupou moito, o segundo si que os picou algo, pero non pareceu ser suficiente.
Pasou o tempo, e cando xa non atopaba nada para facelos parar, ocorréuselle contarlles un conto, alí mesmo diante das súas tumbas. Notou nese intre, como se a rozase unha rula e díxose a si mesma, isto ándalles a agradar.
Ao día seguinte, chamounos, pero non para quedar alí, se non que os foi levando até o río, e cos pes na auga relatóulle-lo segundo. Dende entón seguiron á muller ata a cociña, a horta, incluso ao mercado... A veciñanza estrañada comezou a achegárselle, pensando que se volvera tola falando a soas, pero logo de ouvíla un intre ao final, vivos e mortos, xuntáronse a escoitallelas historias.
E así foi indo até que, cumpridos setenta e tres anos, a muller enfermou e finou en apenas tres días. O marido dela non era de Rabo de Galo, polo que fora enterrado dúas aldeas máis abaixo, así que cando ordenaron que a vella tiña que acompañalo, o Antón, o André e a Luísa, decidiron pedir un traslado ao máis alá, sen saber como.
-Podemos visita-lo tanatorio e meternos nos cadaleitos, ocorréuselle a Luísa
E así cada vez que alguén morría, acompañábano no enterro e mentres estaban na misa, saían do caixón e buscaban á Ramona para que lles contara un novo conto. Volvían logo, algo máis incómodos, hai que dicilo, nos anpiáns que alugaba a funeraria, para seguir descansando, ou non tanto, no lugar onde os seus, de vez, lles choraban e levaban crisantemos por defuntos.
