Touciño e pan

Estou segura de que o vin vir, pero Antonio dime que non, que ninguén pasou pola estrada en toda a mañá. Teño dúas ou tres cousas que facer hoxe, pero a este paso non vou face-la primeira. Os fillos están a chegar e o pai segue a dar voltas no curral. O carro da leña encargouse antes de onte e o home vai vir esta tarde. Coincido coa Adela en que levar estes traballos é unha tolería, non fai máis que repetir que co curta que che é a vida...

No martes decidín que as cousas pequenas son así porque ese é o seu valor. Deste pensamento o que me fode é saber que che hai xente que nace ben de pé e os demais andamos a empurrar no carro dos bois.

-Collíche-lo machado?
-Está na cociña

Son as once xa e, aínda non me puxen coa carne e logo non vai haber quen a coma de dura que vai estar.

-Rosa, tes unha corda?
-Busca que por aí ha de haber

As serraduras son como a fariña, non se parecen nada a madeira de onde saíron e olen máis coma a mel. En ocasións soño que un dos nenos está no meu colo e que se desfai en graos e que entón teño que coidar de que non se perdan, que non me caian ó chan. Son as once e media e aínda a auga está fría, voulle botar un par de rachas, se non apuro o caldo cando cheguen os outros non vai haber dios que os ature.

-Hai bolsas?
-Como non vai haber!

Se tivese a medida do meu home asegúrocho, que o nicho xa está feito e o cura o que quere son misas. E esa nena que andou a xogar co timbre, até que lle sacou o noxo á alma da nai.

-Traio o paraugas da avoa
-E logo?

Quedou na da Carme falando co Ramón, estorbáballe e me dixo que cho dese para que o gardases. Sabes, na volta vin o lerchán do Lois, berroume que lle tiña que axudar a apaña-los cromos que quedaron ciscados no patio por mor dunha perrencha da Ánxela. Fixen que non o vía, que sempre me anda a arrolar coma se fose un bebé, e todo porque leva dous números máis de pé e un cuarto de cabeza máis alto.

-Disque?
-Que llo gardes!

Hoxe berroume de verdade e non parou nin cando o pai lle dixo que se dese présa coa cea que tiña que marchar. Miroume anoxada ó tempo que meteu máis achas no forno. Avisoume de que si lle volvía a contestar así, íame dar unha azouta, levantou a man e me empurrou cara fóra.

A mamá leva sempre o mandil queimado e mollado. Sacúdeo e logo colle un balde do chan, éncheo de restos das patacas, verzas e pan, e os enchoupa na auga quente. A avoa tamén o fai moitas veces, pero hoxe quedou laretando sobre o pai do Lois, que está en Alemaña e que parece que non lle gusta moito escribir, e que non ten por iso contenta á Lucía, que pasa o día entre os cueiros dos fillos da mestra e os dos propios.

O Lois faime rabiar sempre que pode, cámbiame de sitio as cousas na escola, cando estou no monte agóchame os deberes despois de copiarmos e, se me ve preto da Ánxela, bísbanos sorrindo como se tivésemos algún segredo, e é que a min enfastíanme os dous, cada un polo seu.

-Vaino levar ó curral

O papá apura o viño e mastiga a carne como se levase días sen meter algo na barriga. Antes de saír colleu o chaquetón de ir a caza e meteu unha navalla no peto. Máxico, o cabalo atranca a porta, o pai ouveoulle e subiu nel sen mirar para nós.

Máxico tiña as ferraduras gastadas, pero non se queixaba. A maior parte das veces soportábao ben xa que non tiña que correr moito, salvo cando escurecía que era un cabalo que lle daba moito medo a noite. O animal parecía ter uns quince ou máis anos, aínda que pasaba uns meses dos cinco, é o que ten o pasar fame e traballar turrando do arado dende a primavera até case o outono.

E aquel outono que acababa de empezar tiña os beizos fundidos no frío e na auga. Dende os orballos do amencer até as xeadas dos lusco e fuscos. En Castro as estacións aparecían de súpeto, e o peor era cando remataba o verán. Tódolos da aldea acatarraban, e a bisavoa envolvíanos a todos nós en mel e obrigábanos a facer gargarexos con moito limón, ron e como non, mel.

-Colle o vaso coas dúas mans
-Queima, protestou a nena

A bisavoa tiña o cu máis grande da parroquia e cando quedaba durmida diante da cociña botaba os peidos máis grandes aínda. Porén pasaba os días coa calceta e bebendo o mate que lle mandaba o irmán tódolos anos. Cando a subían ó seu cuarto, a nai axudábaa a espirse e lle pedía a pequena que lle collese a ouriñal.  A nena tíñaa na man e mentres a nai lle turraba polas mangas da camiseta de debaixo da combinación , quedábase mirando a trenza da muller, finiña e branquiña, que lle chegaba polos ombreiros.

-Queres darma! Vai onde o papá e dille que non se esqueza de traer máis leña
-Mira que é pesada a túa nai, repenicaba o home mentres deixaba o feixe na corte.

O pai acababa calando pero na cara víase que non estaba a gusto, eu creo que un dia destes a nai vai recibir no cu, igual que eu cando lles respondo porque a min non mas perdoan... Como o outro dia cando entramos na casa do Antón e lle levamos a caixa de cervexas, menos das que el dixo, que polo menos tres botellas estaban baleiras, e verdade que unha, xa mediada, lle caera o Lois, pero aínda así lle devolvemos unhas vinte, así que a perda del non valeu a tunda que nos deron, pola que comentou o Lois mentres rascaba na nádega:

-Para outra, agochamos algunha e polo menos mentres nos baten... aínda se nos pode ir o pensamento a elas

O Máxico no outono venche mais cedo e no inverno apenas sae, porque o papá non o saca que é un repugnante, un mexericas,...

-Foiche sempre así, dicíalle a avoa, non llo mercaras o Cancelas, que xa o sabías...

Pero o papá gustáralle dende que o trouxeran a aldea. Mercárano na feira de Reiriz de Salvaterra, seica valía para as carreiras pero non resistía mais de tres horas co arado, así que o pai, turraba tanto coma a besta, a pesar de que a avoa lle dixera centos de veces que o vendese, ou que llo regalara a don Ramón

-... que el cho leva de bo agrado, a vaicho agradecer de seguro

Cando avoa lle dicía así o papá anoxábase e ameazaba con marchar e non volver, e a verdade e que se son eu igual o faría que a avoa non para cando lle da por rosmar nunha cousa.

Por varias veces eu pensei que o fixera, pero non, o papá marchaba algúns días arranxar cousas e durmía na vila. Cando viña, traía algún trebello vello ou novo, dependendo, ou as encargas dos outros, da nai, sobre todo, que se se esquecía ela rifaba con el e con todos nós.

Nunha ocasión estivo fóra catro días, seica marchara para Castela a acompaña-lo fillo do Xarreiro, que tiña non sei que negocio por alá. Cando volveron, o papá andou encabuxado polo menos un mes porque disque non lle pagara o acordado e tivera el que correr cos gastos. A nai enfadouse connosco e non falou co pai até que terminou o inverno, e porque tiñan que ir de padriños a comuñón da Adelina, e antes, debíanse por de acordo para encargar a empanada, o roscón e o brazo de xitano, que o papá para os cartos érache moi mirado e non lle gustaba ir po-la vida de fiado.

Tódolos anos, polo mes de novembro, despois de defuntos, a mamá vai a recolle-las castañas o mosteiro de Lampaza de Riós, que seica que logo llelas escollen para o Papa de Roma e algunhas aínda as leva o bispo de Ourense. Neses días a avoa érguese para dárno-lo almorzo e o papá apura a levarnos a escola porque a mamá claro, non está. Desta vez o papá foi a buscar a nai, outros anos veu coas outras mulleres da aldea, parece que algo pasou porque a Lorena veu dar aviso e o pai non esperou a terminar de xantar, foi polo Máxico e arrincou cara o Mosteiro.

Cando chegaron os dous, ninguén falou, a mamá deume un bico e meteuse na cama. Antes pediulle á avoa que quentara auga e lla levase ó cuarto. O papá tampouco dixo nada, despois de deixala na casa, colleu o cabalo e volveu marchar.

Ese meu fillo non ten xeito, non sabe onde se mete, como non o soubo cando casou. Se deixara as cousas como están fora mellor, pero non, ten que facer de home, para iso leva un revólver entre as pernas. Vaia rapaz me saíu, nada parecido o seu pai, cagado de si mesmo e cun non che sei na boca, sempre. Teño por seguro que se non fose polo que falarían, quitábao do nicho e o mandaba cos sogros. Que aguantalo de vivo xa o tiven que facer, pero pensar que terei que seguilo aguantando despois da extrema-unción, iso si que me pon mal corpo, pero que se lle vai facer.

E agora, estes andazos, quen lle mandaría a miña nora... Ela que sempre é tan aquelada, vaia na que nos meteu, que sabía como tódalas da aldea, das virtudes do sobriño do cura...

-Fixéche-los deberes?
-Fixen
-Seguro?

E esa pequena, tan parecidiña que dan gañas de arrincarlle a face e colocarlle unha das dos cabezudos, e vai saber se non vai ser como a nai e imos ter que buscarlle outro bobo como o meu fillo, para que lle cosa a saia a cadeira.

-A pota ferve
-Que, neniña?

E o meu fillo non vai de novo co cabalo até o mosteiro, que sabe que o animal non aguanta e igual vai ter que volver a pé e arrastrando da besta. Iso se non quedan os dous mortos no camiño, por culpa da lurpia dela. Esta carne vaise desfacer de tanto cocela, mira que lle gusta apura-lo lume, coma se sobrase a leña.

-Chegaches?

Vaia cara que trae, non che sei se ir polo Eduardo, pero é moi de noite xa... Miña mamaíña, trae a roupa pingando e ó cabalo ténselle que escoitar como anda a afogar alá enriba, na capela.

-Máis?

Non sei como non lle queima o caldo na lingua, tampouco que quere que faga. A outra sigue no seu cuarto, e a nena mira para nós como se esperase que lle botasen un anaco de pan coma a un cadeliño.

-Veña, durmir
-E o papá?

O papá ten que facer. Non sei se ir polo Eduardo, que íao poñer no seu sitio, que o meu cuñado ten collóns para rebentar un boi, e o meu fillo tenlle respecto. Disque no enterro do Paxaro esvaroulles a caixa e quedou mal posta na sepultura e que o Eduardo dun salto baixou e colleuna el so e a endereitou. Seica houbo algún que lle pareceu que abrira por un lado e que o home aínda así non saíu de alí até que quedou como debía.

-Que foi?, berraron dende o portón
-Onde anda o teu fillo que non o vin na mina

Alá anda, que a nora púxose mala. E logo? Cousas... Pois quería falar con el, que non me dan as contas e preciso dun home para me axudar coa poda. Seguro que cho fai, pero ven mellor mañá.

-Eih´, rapaz!

Mirouno sen moito interese e seguiu baixando a escaleira do patio.

-Ves comigo á do Lisboao, tomamos unhas ghotas e fáloche dun asunto?

E alá marchei, co Ramón que non me parou de falar até que me espetou que sabía o que pasara no mosteiro.

-Valas levar!
-Que eu non son o que che fixen mal!

Pero levounas, e saín disparado ata a corte. Alí subín no Máxico e dinlle tal couce que se puxo a correr de tal maneira que non parou antes de chegar ó río. Alí deixámonos caer e o cabalo mirou para min, parecía que me dicía covarde. Estiven por colle-la navalla e cravarlla na gorxa, máis me valera, porén diso monteino e noite pecha como estaba, fun dar a casa do cura.

-Castrón, sae! Fillo de puta!

A reitoral quedaba xunto a capela e todos sabíamos que alí só durmía o sobriño e a viúva do anterior sancristán. As luces tardaron en prenderse, pero o fin saíu a muller.

-Onde está?
-Aquí non hai ninguén máis ca eu
-Non me mintas!

E subín e deille unha volta a tódolos cuartos e non o vin por ningures. Onde está o cabrón, dime onde está que se non... Que se non, rapaz, que vas facer? Non está, dígoche que non hai ninguén. Don Emilio marchou, que tíñalle que leva-las castañas o arcebispo e o sobriño vai no Seminario. Non me fodas, ten que estar... Que non está, dígoche...

-Que alguén as vai pagar, dime onde anda

Repetía a berros, mentres o sobriño o escoitaba dende o faiado, a punto de afogar nun dos caixóns entre sotanas, capuchóns e escapularios. Levaba un tempo bo dando voltas pola casa cando canso, sentou e pediu un viño. A muller serviullo e lle ofreceu touciño e pan, que o home aceptou de boa gaña. Cando estaba no segundo bocado, escoitou un ruído. Mirouna e continuou comendo até que rematou o compango.

-Aviseite


E naquela cociña, cobroullas.


Bo xantar, Düsseldorf